Collectief Goed: betaalbaar wonen voor iedereen
Als groot gezin met een klein budget vind je moeilijk een kwalitatieve woning. De coöperatie Collectief Goed verwerft, renoveert en verhuurt leegstaande huizen voor die doelgroep. Want goed wonen is een basisrecht.
Op de woonmarkt valt er nog heel wat te innoveren. Vlaanderen en Brussel scoren slecht als het gaat over voldoende sociale woningen. Ook de privémarkt doet daar op dit moment te weinig aan. Sociale innovaties springen vandaag in het gat op de woonmarkt: Domus Mundi vzw, Wooncoop (Radicale Vernieuwer 2019), Het Pandschap (ook Radicale Vernieuwer 2019), Community Land Trusts … Zo ook Collectief Goed, die Radicale Vernieuwer werd in 2015.
Coöperatie als aanvulling op overheid en privémarkt
De Antwerpse coöperatie Collectief Goed (cvso) verwerft, renoveert en verhuurt leegstaande huizen voor grote gezinnen met een klein budget. Vandaag staat de teller op 25 woningen in Merksem, Berchem en Wilrijk. “De woningen zijn gebouwd tussen de twee wereldoorlogen, als een soort arbeiderswoningen, elk met een tuintje”, vertelt zakelijk leider Dirk Depover. Ze liggen in rustige, aangename wijken. Voor onze gezinnen zijn er amper sociale of betaalbare woningen te vinden in de stad.”
Collectief Goed ontstond in 2015, vanuit Samenlevingsopbouw Antwerpen (nu SAAMO Antwerpen), de sociale huisvestingsmaatschappij De Ideale Woning, CAW, en Dienstenthuis, een thuishulp-coöperatie. De Ideale Woning brengt de woningen in; een renovatieploeg met werkervaringsklanten renoveert ze; en een sociaal verhuurkantoor verhuurt ze. Als onderneming is het een aanvulling op sociale huisvestingsmaatschappijen enerzijds en de privémarkt anderzijds.
We gaan innovatief om met sociale woningen: we renoveren ze op coöperatieve wijze, zonder de factuur door te schuiven naar de overheid, of naar de bewoners.
Huurders als vennoot
Hoe is dat vernieuwend? Dirk: “Het model zelf is vernieuwend. We gaan innovatief om met sociale woningen: we renoveren ze, zonder de factuur door te schuiven naar de overheid, of naar de bewoners. Anders dan bij het klassieke huren beslissen onze bewoners zelf mee als vennoot van de coöperatie. Bewoners kopen minstens twee aandelen, goed voor €50, en hebben dan evenveel zeggenschap als de grootste aandeelhouder.”
Leegstaande sociale woningen hebben wél potentieel
De nood is groot. Het aantal sociale woningen gaat achteruit, en was al klein in vergelijking met andere landen. Dirk: “In Antwerpen moet je als groot gezin met kinderen tot 10 jaar wachten op een sociale woning en in sommige districten kan je het helemaal vergeten. Stad Antwerpen telt 22.000 sociale woningen, maar er staan 33.000 gezinnen op de wachtlijst.”
Bovendien komt er in 2023 een grote fusie van sociale huisvestingsmaatschappijen. Zij zullen hun patrimonium grondig herbekijken. “Wat met al die leegstaande woningen? We moeten vermijden dat die op de private markt belanden. Dat is net onze visie: ook zonder groot renovatiebudget kunnen we wél iets doen met die woningen. Als we ze anders renoveren, op coöperatieve wijze, kunnen ze wel op de sociale huurmarkt blijven.”
Kwetsbare mensen toeleiden naar werk
“Innovatief renoveren”, noemt Dirk het. Maar hoe gaat dat precies in zijn werk? “Dat gaat via sociale tewerkstelling. We hebben een eigen ploeg van 5 mensen: een renovatiecoach en vier arbeiders-instructeurs. Die vullen we aan met 6 tot 10 mensen in een werkervaringstraject. Zij worden aangemeld door het OCMW, en doen 6 maanden tot 1 jaar ervaring op bij ons. Sommigen gaan daarna elders werken; drie van hen hebben we zelf aangeworven als instructeur. Ook op dat gebied maken we dus impact.”
Middelen vinden is de grootste uitdaging
Wat brengt de toekomst? Collectief Goed heeft afgesproken dat De Ideale Woning 77 woningen inbrengt. “We pakken 7 woningen per jaar aan, dus we hebben een tijdspad van 10 jaar”, zegt Dirk. “We dromen van meer, maar dat is financieel niet evident. De huurprijs is vandaag €650. We moeten 20 jaar huur innen voor we alleen nog maar de renovatie kunnen financieren. Daarvoor hebben we een lening lopen bij Triodos. Er is dus geen financiële ruimte om extra woningen te verwerven.”
“Bovendien worden de renovatienormen altijd strenger, wat de budgetten opdrijft. We willen onze impact graag vergroten, maar daarvoor hebben we middelen nodig. Ofwel in de vorm van investeringen, ofwel in de vorm van vastgoed. Bij deze een warme oproep aan bisdommen en parochies, mutualiteiten en bedrijven om eens naar hun vastgoed te kijken. Misschien zoeken zij wel oplossingen voor leegstaande panden?”
Je woonkwaliteit heeft een enorme invloed op je levenskwaliteit en je verdere levensloop. Goed wonen is goed leven.
Recht op wonen als collectieve opdracht
Dirk hoopt spelers in de woonmarkt te inspireren, door het potentieel te tonen van een niet op winst gericht segment van de woonmarkt. Daarnaast is de tijd rijp voor nieuwe ideeën over wonen. “Je woonkwaliteit heeft een enorme invloed op je levenskwaliteit en je verdere levensloop. Slecht wonen is de basis van allerlei problematieken zoals verslaving en andere overlevingsstrategieën. Het recht op wonen is eigenlijk een collectieve opdracht. Want het helpt de samenleving enorm vooruit, net zoals bijvoorbeeld onderwijs. Goed wonen is goed leven. En daar heeft iedereen belang bij.”
Collectief Goed
initiatief van CVSO Collectief Goed