Konekt: inclusieve versterking in de kleuterklas
Elk jaar volgen zo’n 40 cursisten de opleiding co-begeleider in de kleuterklas. Ze studeren af en komen op de arbeidsmarkt. Ze hebben veel talent, en toevallig ook een beperking. Maar wat maakt dat eigenlijk uit?
“Het is zo simpel, eigenlijk”, zegt Jenka Van Hoecke van Konekt vzw tijdens onze babbel. “De maatschappij laat vandaag zo’n hoop talent liggen. Omdat we focussen op beperkingen, in plaats van op krachten. Laat ons toch kijken naar wat mensen goed kunnen en waar ze goesting in hebben!”
Jenka is trainer in de opleiding co-begeleider in de kleuterklas, voor jongeren met een verstandelijke beperking. De opleiding is zowat de enige mogelijkheid voor jongeren met een verstandelijke beperking om verder te studeren, en om terecht te komen in een reguliere arbeidscontext. Bovendien zorgen de afgestudeerden voor de broodnodige versterking in de kleuterklassen. Redenen genoeg om Radicale Vernieuwer te worden, vond de jury in 2017.
Met open armen ontvangen
Vandaag bestaat de opleiding over heel Vlaanderen. In Brugge, Gent, Antwerpen, Leuven en Hasselt volgen telkens 8 leerlingen de opleiding aan een cvo. Die duurt één schooljaar, en bestaat uit 14 lesdagen en een stage. Elk jaar studeren een 40-tal leerlingen af. Ongeveer driekwart van hen kan meteen aan de slag, op hun stageplek of in een andere school. Een deel van hen stroomt door naar een andere opleiding binnen het cvo.
“De meeste scholen staan open voor onze afgestudeerden”, zegt Jenka. “Zij zitten ook met een probleem: de klassen zijn groot, er is nood aan differentiatie en aan individuele aandacht, en tegelijkertijd vallen veel kleuterleiders uit en vinden ze geen vervanging. Onze co-begeleiders ontlasten de kleuterleiders. Ze kunnen ook heel goed verbinden met kleuters met een beperking. Zo vertelde een kleuterjuf dat ze dankzij haar co-begeleider met autisme beter weet wat haar kleuter met autisme nodig heeft. De rol van co-begeleider is goed voor onze cursist, maar ook voor de kinderen en de mensen in het onderwijs.”
Focus op talent
De opleiding draagt de typische Konekt-stempel van het talentgericht werken. Jenka’s collega Femke Houbrechts legt uit: “We werken niet met dossiers, en niet met toegangsvoorwaarden. Iedereen die gemotiveerd is, mag deelnemen. We vragen de cursisten nooit naar hun beperking, maar wel waar ze goed in zijn. Vaak weten ze dan niet wat gezegd, omdat niemand hen die vraag stelt. We polsen altijd wel wat iemand nodig heeft om goed te kunnen functioneren. Als mensen een duidelijke planning nodig hebben, kan dat te maken hebben met autisme, maar ook gewoon met nood aan structuur. Soms kennen we de exacte beperking van de cursisten zelf niet eens.”
Zo vertelt Jenka over een cursiste met een zware visuele beperking. Ze volgde een 7e jaar en kon in theorie als opvoedster in een leefgroep werken. Maar niemand wilde haar aannemen, om veiligheidsredenen. Ze volgde de opleiding co-begeleider in de kleuterklas en werkt nu drie dagen per week in een kleuterschool. Jenka: “Ze heeft een sterk ontwikkeld gehoor en draait mee als een volledige werkkracht.”
We vragen de cursisten nooit naar hun beperking, maar wel waar ze goed in zijn. Vaak weten ze dan niet wat gezegd, omdat niemand hen die vraag stelt.
Uitbreken uit de niche dankzij partners
Om de impact te gaan schalen, werkt Konekt samen met verschillende cvo’s: Groeipunt in Gent, Volt in Leuven, Kisp in Antwerpen en Qrios in Hasselt. “Alleen in Brugge werken hebben we nog geen partner, maar daar maken we werk van”, vertelt Femke. “Die inbedding in de gewone onderwijsstructuren is natuurlijk een belangrijke stap om de hele maatschappij inclusief te maken.”
“Met de cvo’s hebben we fijne, missiegedreven partnerschappen. Zij betalen een stuk van onze personeelskost. Anderzijds komen onze methodieken en ervaring ook van pas in hun andere opleidingen. Cvo’s trekken vandaag een divers publiek aan, waaronder kwetsbare profielen. Docenten van andere opleidingen komen ons dan vragen hoe ze de juiste leerondersteuning kunnen bieden aan cursisten met bijvoorbeeld ASS. Zo komen we tot een mooi wederkerig partnerschap”, zegt Femke.
Impact schalen door stakeholders te inspireren
Bij de ontwikkeling van de opleiding staat impact altijd voorop. Femke: “Oorspronkelijk hadden we ook nog twee andere opleidingen, tot ondersteuner in woonzorgcentra en bedrijven. Maar soms moet je moeilijke keuzes maken om strategisch meer te kunnen focussen. De opleiding co-begeleider in de kleuterklas was veruit de populairste, én paste ook het best in de trajecten van de cvo’s.”
Konekt inspireert ook alle stakeholders rond de jongeren, en verspreidt op die manier ook haar visie en methodieken. Per cursist is de school van de jongere betrokken, de jobcoach en de kleuterschool. Ook de stagebegeleiders in de kleuterschool krijgen coaching rond talentgericht werken. “We hoorden onlangs dat een school haar aanwervingsbeleid voor leerkrachten had aangepast”, vertelt Femke. “De gesprekken gaan niet meer over diploma’s, maar over waar mensen sterk in zijn en waar ze goesting in hebben. Super dat wij die verandering mee in gang hebben gezet.”
Het ultieme doel is dat Konekt niet meer nodig is, omdat alle opleidingen inclusief zijn en alle leerkrachten talentgericht werken.
Nog werk aan de winkel
Femke en Jenka zien nog allerlei kansen om inclusief te werken. Jenka: “Echt inclusief opleiden betekent dat mensen met een beperking de standaard modules van het cvo kunnen volgen, samen met mensen zonder beperking. We zijn met heel wat partners aan het werk aan zo’n prototype, waarbij Konekt de leerkrachten ondersteunt. Het ultieme doel is dat Konekt niet meer nodig is, omdat alle opleidingen inclusief zijn en alle leerkrachten talentgericht werken.”
Ook op het vlak van de statuten is er nog innovatie nodig. De afgestudeerde cursisten hebben vandaag het statuut van begeleid werker, maar dat is onbetaald. Als vrijwilliger kunnen ze nog een vrijwilligersvergoeding krijgen. Maar dat is ruim onvoldoende voor Femke. “Als we hun werk au sérieux nemen, verdienen ze ook een degelijk loon."
Uitdagen om buiten de sector te kijken
En dan nog de slotvraag. Of ze het zouden aanraden om deel te nemen aan Radicale Vernieuwers? “Absoluut,” zegt Femke. “Je staat elke dag in de praktijk, en dan word je erkend als veelbelovend innovatief project. Dat geeft je motivatie een boost. Ook de uitwisseling met de andere Radicale Vernieuwers daagde ons uit om buiten onze sector en doelgroep te kijken. We haalden er heel wat inspiratie uit om voor onszelf de volgende stappen te zetten en onze impact te schalen.”
Co-begeleider in de kleuterklas
initiatief van Konekt vzw