Solikoop: solidaire kruidenier die gezonde voeding toegankelijk maakt
Zeg niet zomaar sociale kruidenier tegen Solikoop. Deze solidaire winkel maakt gezonde en duurzame voeding toegankelijk voor iedereen. Dat doen ze door tot 40% korting te bieden op groenten en fruit voor wie het financieel moeilijk heeft. Met zowel vaste als mobiele winkels zorgt Solikoop dat de wekelijkse boodschappen voor iedereen in de ruime regio rond Leuven betaalbaar blijven.
Als organisaties de krachten bundelen om samen een oplossing te bedenken voor een gedeeld probleem, dan ontstaan er mooie dingen. Daar is Solikoop het levende bewijs van. Kirsten Saenen, stafmedewerker bij SAAMO Vlaams-Brabant: “Rond 2015 kregen de armoede-organisaties in Leuven steeds vaker het signaal van hun mensen dat ze aan het einde van de maand niet genoeg geld overhielden om hun boodschappen te kunnen betalen. De RuimteVaart startte als eerste met een kruidenierswinkeltje voor die doelgroep, gevolgd door CAW Oost-Brabant. Allebei werden ze gerund door vrijwilligers. Maar al snel bleek de vraag groter dan de mogelijkheden. Op dat moment zijn we als SAAMO Vlaams-Brabant, naast buurtwerk 't Lampeke en Provincie Vlaams-Brabant, mee aan boord gestapt en hebben we samen een coöperatie met sociaal oogmerk opgericht.”
Jurywinnaar!
Solikoop werd jurywinnaar. De jury over waarom Solikoop er uit stak:
“Bij dit initiatief vroeg de hele jury zich meteen af: wat als deze manier van werken de norm kan worden bij zowel sociale kruideniers als in gewone supermarkten? De innovatie die Solikoop neerzet, heeft veel potentieel om breed opgepikt te worden.”
Solikoop wint bovenop de Radicale Vernieuwers prijzen een professionele video-opname om Solikoop voor te stellen. (met dank aan Departement Werk en Sociale Economie Vlaanderen)
We zijn geen gewone sociale kruidenier: bij ons kan iedereen komen winkelen. Dat maakt ons uniek in Vlaanderen.
Eén product, twee prijzen
De missie van Solikoop is krachtig in z’n eenvoud: gezonde en duurzame voeding toegankelijk maken voor iedereen, ongeacht de financiële situatie. Wat het concept uniek maakt, is het tweeprijzensysteem: klanten met een beperkt inkomen krijgen korting, terwijl anderen een marktconforme prijs betalen. “Ons systeem verlaagt drempels, zonder stigmatiserend te zijn,” legt Kirsten uit. “Solidaire en sociale klanten hebben dezelfde klantenkaart, die we scannen aan de kassa om te zien welke prijs ze moeten betalen. Solidaire klanten die bij ons hun boodschappen doen, helpen rechtstreeks om de prijs voor financieel kwetsbare mensen laag te houden."
De focus ligt vooral op gezonde voeding: op groenten en fruit krijgen mensen die dat nodig hebben tot wel 40% korting. “Voor andere producten, zoals droge voeding en zuivel, geldt een korting tot 15%”, voegt Kirsten toe. “We werken ook samen met kleinere leveranciers en boeren uit de buurt om ons aanbod gevarieerd en duurzaam te houden. Daarnaast bieden we (bijna) gratis producten aan in samenwerking met Voedselhub Vlaams-Brabant: vlees, vis en zuivel die in supermarkten niet meer verkocht worden door de krappe houdbaarheidsdatum. Voor gratis basisproducten zoals bloem, melk, pasta en olijfolie kunnen we rekenen op de steun van de Europese voedselhulp.”
Mix van vaste en mobiele winkels
Het solidaire verhaal van Solikoop begon bescheiden, met een pop-upwinkel in het centrum van Leuven. Niet lang daarna vond de atypische supermarkt een permanent onderkomen in Hal 5 in Kessel-Lo en in het OCMW van Bierbeek. “Ondertussen hebben we naast die 2 vaste winkels ook 6 mobiele kruideniers,” vertelt Kirsten. “Daarmee bieden we een antwoord op de stijgende vraag van kleinere gemeenten, die graag een alternatief willen voor voedselbedeling. Doordat we vaak wisselen van locatie, moeten we ook weinig weggooien. Mede daardoor is ons aanbod altijd vers en pakken we overschotten aan.”
Mooi om te zien is dat Solikoop zoveel meer is dan gewoon een winkel, maar ook een bredere maatschappelijke rol vervult. Kirsten: “In Heverlee bijvoorbeeld zijn we elke dinsdagnamiddag aanwezig in woonzorgcentrum Annuntiaten. Onze mobiele kruidenier haalt bewoners daar echt uit hun isolement . Ze komen eens uit hun kamer om zelf hun koekjes en fruit te kopen. Zo hoeven ze geen beroep te doen op anderen voor hun boodschappen. Tegelijk fleuren ze op omdat ze eens een babbeltje kunnen doen met onze medewerkers.”
Vrijwilligers maken het verschil
De solidaire winkels van Solikoop kunnen alleen maar draaien dankzij de inzet van heel wat vrijwilligers. “In Het Perron in Leuven zien we dat de mensen van de 3 bestaande vrijwilligerswerkingen intussen zijn samengesmolten tot één hechte groep”, zegt Kirsten. “Onder leiding van een opbouwwerker van SAAMO zetten zij zich in als vrijwillig chauffeur, winkelmedewerker of logistiek medewerker. Ze komen uit alle lagen van de samenleving. Sommige vrijwilligers hebben zelf ervaring met armoede. Iedereen die vrijwilligerswerk doet bij ons, zien we ook groeien op persoonlijk vlak. Ze ontwikkelen nieuwe vaardigheden, zoals omgaan met een kassa, en voelen zich deel van een groter geheel.”
Breed netwerk van partners
Solikoop bouwde de voorbije jaren een mooi netwerk van partners uit. “We werken inderdaad nauw samen met heel wat organisaties”, beaamt Kirsten. “Dat varieert van lokale OCMW’s en buurtcentra tot scholen en woonzorgcentra. De steun van Stad Leuven en de provincie Vlaams-Brabant was essentieel bij de opstart en blijft belangrijk voor de verdere ontwikkeling. Daarnaast werken we samen met Carrefour Belgium als hoofdleverancier.”
Winkelen aan sociaal tarief kan enkel na doorverwijzing. “Daarvoor slaan we de handen in elkaar met onder meer de OCMW’s, wijkgezondheidscentra, buurtwerkingen, mutualiteiten en armoedeverenigingen. Zij weten perfect aan welke criteria iemand moet voldoen om aan de verlaagde prijs te kunnen winkelen, en zorgen ervoor dat die mensen een Solikoop-klantenkaart krijgen. Zo hoeven mensen die het financieel moeilijk hebben zich nooit rechtstreeks te verantwoorden aan de kassa”, vult Kirsten aan.
De supermarkt van de toekomst
De komende jaren zijn er nog verschillende paden die ze bij Solikoop willen bewandelen. “Het is onze ambitie om een breed verhaal te schrijven voor heel Vlaams-Brabant,” zegt Kirsten, “Rond Leuven zijn we goed ingeburgerd, maar Halle-Vilvoorde bijvoorbeeld is nog onontgonnen terrein. Toevallig is dat de thuisbasis van Colruyt. Misschien moeten we eens met hen gaan babbelen? (lacht)”
Een andere piste die op tafel ligt, is het delen van hun expertise op plekken waar er al gelijkaardige initiatieven bestaan. Kirsten: “Dat doen we nu al in Kortenberg, waar we de reguliere voedselbedeling willen integreren in de solidaire winkel. Al moeten we ook realistisch blijven: niet elke stad of gemeente heeft nood aan een solidaire kruidenier. Weet je waar we echt van dromen? Dat gewone supermarkten ons systeem met 2 prijzen op termijn gewoon overnemen. Dat zou pas fantastisch zijn!”
Solikoop - Facts & figures
- Opgericht in: 2015
- Aantal betaalde medewerkers in vte: 2,5
- Aantal vrijwilligers: 50
- Aantal partnerorganisaties: 42
- 2 vaste en 6 mobiele winkels in Vlaams-Brabant
- In 2023: 18.613 winkelbeurten en 2.417 mensen die gebruik maakten van het verlaagd tarief
Solikoop
opgericht door SAAMO Vlaams-Brabant, CAW Oost-Brabant, buurtwerk 't Lampeke, de RuimteVaart en Provincie Vlaams-Brabant
initiatief van SAAMO Vlaams Brabant